دولتِ «مقتدرِ مشروطه» در اندیشۀ ملک‌الشعرا بهار

وضعیتِ آشفته و بحرانیِ ایرانِ پس از مشروطه، که از جنگ و بی‌ثباتیِ سیاسی ناشی می‌شد، موجب گردید تا ایدۀ «دولتِ مقتدر» پررنگ شود. بسیاری از نخبگانِ سیاسی و فکریِ آن زمان با درکِ شرایطِ بحرانی این ایده را دنبال کردند و با ایدۀ «دیکتاتوریِ منوّر» راه را برایِ حکومتِ رضاخان باز نمودند. ملک‌الشعرا بهار از کسانی بود که نخستین‌بار این موضوع را مطرح کرد. این مقاله، با بهره‌گیری از روش هرمنوتیکِ قصدگرایِ اسکینر، به این موضوع می‌پردازد. سؤالاتِ این مقاله عبارتند از 1. «انگیزۀ» بهار در گرایش به ایدۀ «دولتِ مقتدر» چه بود؟ و 2. اینکه، با توجّه به «نیّت» اصلیِ بهار یعنی «استبدادستیزی»، برداشتِ او از «دولتِ مقتدر» چه تفاوتی با برداشتِ روزگارِ خود داشت؟ در فرضیۀ نخست، «مهم‌ترین «انگیزۀ» بهار در گرایش به ایدۀ «دولتِ مطلقه» تأمینِ «مصلحتِ» کشور بود. دیگر فرضیۀ این مقاله آن است که بهار با در نظر داشتنِ اساسِ مشروطیت در حکومتِ مقتدرِ مدِّ نظرش، ایدۀ «دولتِ مقتدرِ مشروطه» را دنبال می‌کرد. هدفِ این مقاله، فهمِ اندیشۀ بهار دربارۀ دولتِ مقتدر و تمایزِ آن با ایده‌هایِ رایج در سال‌هایِ پایانیِ عصرِ قاجار است و این تفاوت آن بود که بهار، حاضر نبود «دولتِ مقتدر» را بدونِ مبانیِ اساسیِ مشروطه، یعنی آزادی، عدالت و وجودِ مجلسی قوی بپذیرد.